Vorige week sprak ik iemand bij de oudereninloop die zei: ‘Nou ik vind er niets meer aan. Eerst die corona en nog altijd ligt er van alles stil. En dan nu de berichten en beelden van oorlog. Ik lig er soms wakker van.’ Ik weet niet hoe het voor u is. Zegt u: ‘Tja zo gaat het nu eenmaal. En paasfeest vieren en blij zijn met de lente wat heeft dat voor nut?’
In het Westen is eeuwenlang gedacht dat onze beschaving een klein laagje vernis is en dat bijvoorbeeld in oorlogstijd het slechte in de mens bovenkomt. Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dit niet klopt. Rutger Bregman schrijft in zijn boek ‘de meeste mensen deugen’ dat een groep kostschooljongens die ooit op een onbewoond eiland landde en pas na 15 maanden gevonden werd, juist was gaan samenwerken. Ze hadden een hut gebouwd en waren gezond. Wel hadden ze veel meegemaakt, zo werden ze vrienden voor het leven. Onderzoekers in Engeland merkten dat de Britse bevolking de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog goed doorstond, maar dachten dat ze de Duitse moraal konden breken door bombardementen. Dat was ten onrechte bleek later, want ook de Duitsers waren saamhorig.
Is de mens van nature goed of slecht?
U zegt misschien ‘dat vind ik wel al te positief zeker nu met alle oorlogsberichten’. Dan kan ik u geruststellen; ook Bregman zegt: ‘we hebben een negatief been en een positief been. Het is de kunst om onszelf meer positief te voeden. Als je iedereen met vertrouwen behandelt dan krijg je vertrouwen terug.’
Hoe komt het dan dat we zo negatief over mensen denken, zeker nu met alle oorlogsberichten? ‘Dat komt door het nieuws’, zegt Bregman. Positief nieuws over dat we bijvoorbeeld lekker hebben gegeten met pasen, vinden we saai. We klikken liever op sensatieberichten, lezen roddelblaadjes of volgen influencers dan dat we achtergrondartikelen lezen. Bregman meldt dat veel zaken in de wereld beter gaan, er is bijvoorbeeld minder honger en er gaan minder mensen dood aan oorlog dan pakweg 50 jaar geleden. Maar omdat het nieuws als een constante stroom bij ons binnenkomt lijkt het geweld alom aanwezig. Een oudere vertelde me: ‘ik luister minder naar de nieuwsberichten over Oekraïne, want ik word niet vrolijk van al die berichten’.
En wat zegt de bijbel?
Sommige christenen hebben een uitgesproken negatieve kijk en vinden dat de mens tot weinig goeds in staat is. Maar op de eerste pagina van de bijbel wordt verteld dat de mens geschapen is naar Gods beeld en dat de mens goed is. Mensen gaan weleens de fout in, zo realistisch is het christendom ook. De komst van Jezus is door velen ervaren als een versterking van de positieve kijk op het leven. ‘Doe als ik’, zegt hij ‘en leef uit vertrouwen’.
Maar dat liep toch juist faliekant mis met het kruis?
De afgelopen week volgden we in de kerk het verhaal van de lijdensweg én de opstanding van Jezus. Alle pijn en verdriet werd aangeraakt, ook van ons zoals we bijeenwaren. Wonderlijk is het om te merken dat jezus altijd weer vasthoudt aan liefde, bij het verraad voor de moeders van Jeruzalem, voor de moordenaars die naast hem gekruisigd worden en voor zien vriend Johannes en zijn moeder.
Toen we die gang deden groeide bij mij de hoop. Dat het toch kan om vast te houden aan de weg van Jezus en met vertrouwen te leven. De andere wang toekeren. Dat na de coronatijd die gaten achtergelaten heeft en de schok van oorlog er nu toch een nieuw begin kan komen. In mijn en in uw leven. Dat we kunnen leven met vertrouwen. Gewoon genieten van de tuin in het voorjaar. Waarom eigenlijk niet?
Ds. Corinne Groenendijk
Gelezen: Rutger Bregman: de meeste mensen deugen