Kunt u zich een dominee voorstellen die geen hand geeft? Of een voorganger die een ernstig zieke de handen niet op zou leggen en daarbij de zegen uitspreken? Vermoedelijk is het voor een ieder onvoorstelbaar. Toch lijkt het inmiddels de norm geworden.
Ds. Oepke Noordmans (1871-1956) wordt wel de grootste Nederlandse theoloog van de twintigste eeuw genoemd. Ook tijdens zijn leven had hij al een grote bekendheid. Toch is hij nooit professor geworden, ondanks dat hij zeer professorabel was. Zijn leven lang bleef hij gewoon gemeentepredikant. Maar zijn verzameld werk omvat vele banden.
De laatste maanden moet ik vaak aan Noordmans denken. Niet vanwege zijn geleerdheid of zijn misgelopen professoraat. Maar vanwege zijn smetvrees. Al in de collegebanken in Leiden hoorde ik de verhalen van deze zeer geleerde dominee die op huisbezoek de mensen niet aanraakte. Een bedlegerig gemeentelid wilde hij slechts met een stok aanraken. Aan ons studenten werd dit als waarschuwing verteld. Geleerdheid brengt je niet dichter bij de mensen. Een warme handdruk, een aanraking aan de arm, een aai over de schouder, het brengt je soms dichter bij elkaar dan duizend woorden.
Af en toe heb ik het gevoel dat een soort van smetvrees de laatste maanden de nieuwe norm is geworden. Soms wordt er zelfs gedoopt met behulp van een stok en daaraan een schelp. Het is boeiend om te zien hoe de laatste maanden de dingen veranderen. De altijd verzwegen kant van Noordmans is nu dus de norm geworden. En zo is het oude abnormaal van vroeger het nieuwe normaal van vandaag geworden.
De beperkingen waarmee we de laatste maanden te maken hebben gekregen, de verplichtte smetvrees die ons allen is opgelegd, hebben veel energie losgemaakt. We zijn gedwongen andere perspectieven toe te laten. Zelfs kerken waar tot voor kort de televisie in de ban was, hebben zich nu vol overgave op het live streamen van diensten toegelegd. Corona heeft nieuwe deuren geopend. Wat nooit kon, is nu binnen korte tijd gerealiseerd.
Het is jammer dat er soms een crisis nodig is, om ons met elkaar in beweging te zetten. In die zin zou je hopen dat we de huidige creativiteit nog even vast kunnen houden. Dan kunnen we gelijk nog een aantal andere oude vooroordelen opruimen. En eindelijk waarheid worden waar Jesaja al over sprak in hoofdstuk 49: ‘Blijf niet staren op wat vroeger was. Sta niet stil in het verleden. Ik zegt Hij, ga iets nieuws beginnen. Het is al begonnen, merk je het niet?’
ds. Piet Vellekoop
