Lieve mensen,
Deze regels schrijf ik terwijl ik campingpastor ben. Hoe verschillend vieren mensen hun vakantie! Het lijkt wel of de ene mens hunkert naar de stilte. Terwijl de ander juist als een magneet wordt aangetrokken door alles wat geluid maakt.
Het is een tegenstelling die ik in de gemeente ook weer tegenkom. De mensen die alleen zijn komen te staan vliegt de stilte soms naar de strot. Terwijl mensen die altijd door mensen omgeven zijn intens kunnen verlangen naar een moment (of langer) van volmaakte stilte.
Het is ook een tegenstelling die ik meemaakte toen ik ‘s morgens ergens als gastvoorganger mocht voorgaan en ‘s avonds als kerkganger aanwezig was in een vesper in de Domkerk (Utrecht). Voor de ochtenddienst hield de organist een orgelconcert alsof het Koninkrijk zich baan brak. Zo zelfs dat de ouderling van dienst een minuut moest wachten tot al het orgelgeweld voorbij was. Onmiddellijk na zijn woorden zetten we de Psalm van de zondag in met een voorspel als een concert en zo ging dat door. Als compensatie voor het gebrek aan gemeentezang kregen we zijn orgel en een paar filmpjes van o.a. ‘Nederland zingt’.
In de Domkerk arriveer je in stilte. Je gaat naar je plaats. Het is stil. Een korte intonatie van het orgel is genoeg om het avondlied in te zetten. Dan is het weer stil. Wat een weldaad: ‘Zo komt Hij steeds met stille overmacht…’
Nu ik alles door mij heen laat gaan herinner ik me ook nog wel gesprekken in het verleden over de vraag hoelang het stil moet/mag/kan zijn in een viering. De één vond een halve minuut al te lang. Een ander vond één minuut nog veel te weinig. Zelf brengt de stilte mij in een verwachtingsvolle en aandachtige modus. En na de gewijde stilte kan het feest van de heilige ontmoeting (Ontmoetingskerk!) beginnen.
In de afgelopen maanden zijn overal in de kerken de stiltemomenten in kerkelijke vieringen aanzienlijk toegenomen. In elk geval zijn de kerkgangers stiller geworden, want samenzang werd, zo niet verboden, toch stellig afgeraden. Veelal werd het vervangen door een meditatieve tekst, muziek of de zang van enkele voorgangers.
En wanneer ik de laatste corona-ontwikkelingen goed interpreteer ben ik niet geneigd om enthousiast de lofzang te hernemen; hoe pijnlijk ik het ook vind. Want de werkelijk royale stilte gedijt het beste bij een integer-hartelijke lofzang als tegenover. Voorlopig kunnen we het beter houden bij Willem Barnards berijming van Psalm 65: ‘De stilte zingt U toe, o Here’. Het Hebreeuws schrijft daar letterlijk: ‘Voor U is de stilte een lofzang’.
Maar nu moet ik weer aan het werk. Weg uit de veilige en intieme stilte van mijn pastorie-caravan. Om de stilte van mensen te doorbreken. Maar wel op anderhalve meter. Ook daar zijn wij voorlopig nog niet vanaf.
ds. Piet Vellekoop