Leeshulp week 29

Op deze pagina zal iedere leesweek een leeshulp worden geplaatst. Een team van theologen uit verschillende kerken zal daarin gedachten meegeven die je kunnen helpen bij je leestocht.

Ezechiël 28-48 en Daniël 1-8

Over Ezechiël is vorige week al uitvoerig geschreven in de leeshulp.
We krijgen deze week deel twee en drie van Ezechiël te lezen.
Het eerste deel (tot hoofdstuk 25) gaat over de verwoesting van Jeruzalem.
De deportatie naar Babel vond plaats in twee etappes. In 598 voor Christus werd de eerste groep weggevoerd (2 Koningen 24). Onder hen bevond zich ook Ezechiël.
Deel twee (25-32) gaat over profetieën over de volken en het derde deel (33-48) over de belofte voor de toekomst.

‘Retour afzender’
Je zou denken dat de profetieën over de volken naar die volken worden overgebracht door boodschappers of zo. Dat is opvallend genoeg niet het geval! Behalve Jona (dat prachtige verhaal gaan we nog lezen) die met een profetie naar Ninevé werd gestuurd en Elisa die naar Damascus ging met een profetie voor de koning van Aram (2 Koningen 8:7-15), vinden we zelden dat de profetieën over de volken ook door de volken zelf gehoord worden. Wat betekent dat? Ze komen ‘retour afzender’.
Deze profetieën zijn bedoeld als kompas voor het volk Israël zelf om hen door de geschiedenis te leiden. De les: zoals de volken doen, moeten jullie niet doen, ‘wees heilig’ dat is letterlijk ‘wees anders, apart’.

Mens naar Gods beeld
Je kunt er zo overheen lezen maar tussen alle teksten door gaat het maar om één ding: mens worden naar Gods beeld. Daarvoor moet de oude mens, de on-mens die zich stort in dierlijk gedrag (o.a. kinderoffers) en bederf (onreinheid) afsterven, pas dan kan de nieuwe mens verrijzen.
De ballingschap wordt door Ezechiël dan ook gezien als een loutering, een zuivering, een smeltoven, een soort van doop. Afleggen van het oude leven en opstaan in het nieuwe leven en nu echt als volledig mens. De ballingschap wordt bij Ezechiël een nieuwe doortocht door de zee of door de Jordaan. Vergelijk ook Exodus 14. De on-mens (waar Egypte dan symbool voor staat als land van de dood) moet sterven, zodat er ruimte komt voor de nieuwe mens naar Gods beeld. De scherpe woorden wijzen een weg naar een nieuwe toekomst, “want de dood van een mens maakt mij niet blij. Ga dus op een goede manier leven, zodat jullie in leven blijven.” (Ez.18:32).

Laat de Geest maar waaien! Ezechiël 37
Ooit heb ik dit hoofdstuk met een aantal mensen uitgebeeld met muziek van Vangelis ‘Conquest of Paradise’ op de achtergrond (muziek: https://www.youtube.com/watch?v=GtmlAaybIEs) Een kippenvelmoment dat ik nooit zal vergeten. Luister met je ogen dicht naar deze muziek en zie het verhaal van de beenderen die laag voor laag weer levend worden voor je. Wat een troost moet deze tekst geweest zijn voor de ballingen! Jeruzalem is verwoest en de tempel ook.  De ballingen in Babel verwachten niets meer van het leven. De hoop om ooit weer terug te keren lijkt definitief vervlogen. De ballingen vergelijken zichzelf met een lijk en hun verbanning beschouwen zij als hun begrafenis. De algemene stemming was: verdord zijn onze beenderen en vernietigd is onze hoop! Dan ziet Ezechiël hoe deze beenderen levend worden.
De ballingschap lijkt de dood van het volk Israël maar als Gods Geest opnieuw wordt ingeblazen (Genesis 2:7!) komt er nieuw leven!. Het volk raakt letterlijk weer ge-in-spireerd (letterlijk geest ingeblazen) opdat alle hoorders en lezers (ook wij) daar ook iets van mogen meekrijgen!

ds. Jochem Stuiver, protestantse wijkgemeente Ontmoetingskerk Maarssen

Daniël 1-8

Nomen est omen
Een naam wijst ergens heen. Namen in de Bijbel zijn veelbetekenend voor de vertelling. Daarom is het altijd lastig geweest om de Bijbelse namen terug te vinden in contemporaine geschriften of in de archeologie. Het Hebreeuwse woord ‘dan’ betekent rechter (in het Grieks: crites). Ik neig er toe om de naam Dani’El op grond van de profetische vertelling, te vertalen als ‘mijn Redder is God’.

Eenheid
Een literaire analyse van dit boek bewijst de eenheid binnen het boek. Alleen een oppervlakkige lezing doet vermoeden dat het om losse verhalen gaat over een periode van na de derde wegvoering (605 v. Chr.) aan het einde van het eerste regeringsjaar van Nebukadnessar  (Babylon 605-603 v. Chr.), later Belsazar (541-539 v. Chr.) en nog weer later Cyrus/Darius (539-537 v. Chr.). Er gebeurt veel in de verhalen, het is een komen en gaan; van groot naar klein en omgekeerd; van verrijzen, blinken en verzinken; van buiten naar binnen en vise versa. De gebeurtenissen van alledag in de vier richtingen van de wind, worden profetisch geduid. De hemel raakt de aarde meermaals. De gebeurtenissen op de aarde raken de hemel. Zoals bij de bouw van Babels toren en bij de ladder in Jakobs droom. Zoals in Jozefs dromen.

Troostboek
In de diaspora lijkt het er op dat er niets meer is van wat er in den beginne was geweest. Het boek Daniël – waarschijnlijk een paar eeuwen na de gebeurtenissen geschreven – is daarom niet alléén een boek dat de gevolgen van de collectieve zonden duidt. Met in het hart de schuldbelijdenis van Daniël over de zonden van zijn volk, is het vooral een troostboek. Troost voor degenen die NIET assimileerden en aldus het lijden verdroegen. Degenen die trouw blijven aan de God van Abraham, de God van Izaäk en de God van Israël, ontmoeten iemand die er van hogerhand bij geroepen wordt. Hij bemoedigt hen. De getrouwen blijken een beter inzicht prijs te geven dan alle wijzen van Babel. De getrouwen zijn ondanks hun vasten, fitter dan de rest. En omdát zij volgehouden hebben, zullen zij in het eschaton gelukkig zijn.

Verborgen
Dan zal duidelijk worden wat in dit open boek verzegeld is; zoals in de Apocalyps. Een geopend boek, waarvan de betekenis – tot de tijd daar is – verborgen blijft. “Mijn God zal rechtspreken”; aan alle ellende komt een keer een eind. De verrassende ontdekking van de zonen van Israël is die van Jakob: “zonder dat ik het wist is de Eeuwige mij ook hier nabij.” Hij-die-met-God worstelt, vindt zelfs in de verlatenheid een huis van God. Misschien is het aardig om te vermelden dat een paar eeuwen later het hemelse Jeruzalem in de Apocalyps de contouren van Babylon krijgt. Maar waarschijnlijk moet ik dat juist andersom verstaan.

Ds. A.W. v.d. Griend, predikant. van de Herv. Gem. Kloosterhaar en Sibculo