Op deze pagina zal iedere leesweek een leeshulp worden geplaatst. Een team van theologen uit verschillende kerken zal daarin gedachten meegeven die je kunnen helpen bij je leestocht.
| Leeshulp – week 9 22 – 29 maart 2015 |
Rechters 8-21, Ruth 1-4 en 1 Samuel 1-12
Gods Hulk en andere bizarre verhalen
De aartsvaders zijn goed voor een kwaliteitsserie; Exodus zou een glossy voor Mozes rechtvaardigen. Maar wat moeten we met Rechters (Richteren)?
Met alle respect, maar het lijken een beetje simpele zielen, de mannen die in dit bijbelboek opgevoerd worden. Misschien zou je kunnen zeggen: het zijn mannen aan de zelfkant van de maatschappij. Ze worden zeker niet geïntroduceerd met klinkende geslachtregisters.
Het duistere offer
Neem nu Jefta: zoon van een hoer en het niet waard om een erfdeel te krijgen van zijn verwekker. Hij omringt zich met ‘leeghoofdige mannen’ (Re 11:3). Blijkbaar was hij goed met zijn vuisten en de Israëlieten trekken hem aan om de strijd tegen de vijandige Ammonieten te leiden.
Jefta belooft God dat hij, als hij met diens hulp de vijand verslaat, het eerste dat hem tegemoet komt na de overwinning zal offeren (Re 11: 30-31). Dan denk je: hij zal het over een dier hebben. Maar als het zijn dochter blijkt te zijn die hem bij thuiskomst begroet, is zij het die wordt geofferd! En anders dan bij Abraham die Isaak moet offeren, grijpt God hier niet in. God lijkt in dit boek de – soms duistere – ‘kleur’ aan te nemen van zijn grondpersoneel.
Hooligans in Gibea
De Leviet wiens bijvrouw wegloopt (en waarschijnlijk niet voor niets!), ook al zo’n rauw verhaal. Hij haalt haar terug bij haar vader en wanneer ze op de terugweg overnachten in Gibea, zoeken de mannen uit die stad als een soort hooligans ruzie (Re 19:22). Dan gooit de Leviet zijn bijvrouw naar buiten, de woeste kerels misbruiken haar een nachtlang zo ruw dat ze sterft. Haastig komen bijbelvorsers met de verklaring dat het er hier om gaat hoe heilig het gastrecht is. Inderdaad, de mannelijke gast blijft ongedeerd… Maar opnieuw wordt een naamloze vrouw het slachtoffer.
Dommekracht met ‘looks’
En dan Simson: een dommekracht met ‘looks’. Zijn zwakke plek: vrouwen. Hij wil met een Filistijnse trouwen, een dochter van de bezettende macht (Re 14:4). Logisch dat zijn ouders geschokt zijn, maar hij is helemaal hoteldebotel. Als zij niet te vertrouwen blijkt, gaat hij ervandoor, maar hij wil haar terug. Omdat ze intussen aan een ander is vergeven, mept Simson woest de boel kort en klein. Gods hulk, zou ik zeggen. Want God – het staat er echt – maakt gebruik van het licht ontvlambare karakter van Simson.
Simsons verhouding met ene Delila wordt uiteindelijk zijn ondergang (Re 16). De Filistijnse leiders halen deze vrouw over om Simson het geheim van zijn kracht te ontfutselen. Dat lukt, al maakt Simson het haar niet echt makkelijk. Dat lijkt hij overigens niet uit berekening, maar vooral uit naïviteit te doen.
Voertuig
De Simson-cyclus schijnt ontleend te zijn aan wereldse volksverhalen uit het Sorek-dal. Geen enkel probleem in de Oudheid, er werden zelfs verhalen van andere volken geleend en aangepast (Jakob die zegt geworsteld te hebben met God, bijvoorbeeld).
Verhalen waren een voertuig: als je een bestaand verhaal kon gebruiken om je boodschap te brengen, liet men dat zeker niet na.
Maar wat wil de bijbelse redacteur met deze soms toch wel erg ongemakkelijke verhalen? Misschien duidelijk maken dat ook verschoppelingen instrument van God kunnen zijn.
Ruth
En dan had ik ook nog zoveel over Ruth willen zeggen, over die boeiende, levensechte karakters, een feestje om te lezen! Maar dan wordt deze leeshulp echt te lang. Graag verwijs ik naar de site bijbelencultuur.nl, waar ook over het boek Ruth veel interessante info te vinden is.
Lyda Westerink, journalist en schrijver. Momenteel werk ik aan een roman over de vrouw van Potifar (Gen. 39), hierover blog ik op Mijnkerk.nl van de PKN. Contact? lyda.westerink@xs4all.nl